Dzieci, zwłaszcza w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, często zapadają na różne choroby zakaźne i wirusowe. Ich układ odpornościowy dopiero się rozwija, a kontakt z rówieśnikami w grupach sprzyja szybkiemu rozprzestrzenianiu się drobnoustrojów. Choć wiele schorzeń przebiega łagodnie, niektóre mogą prowadzić do powikłań, jeśli nie zostaną odpowiednio wcześnie rozpoznane i leczone.
W artykule przedstawiamy pięć najczęstszych chorób wieku dziecięcego – ich objawy, sposób rozpoznawania oraz wskazówki dla rodziców, kiedy należy udać się do lekarza. Wczesna diagnoza i świadomość typowych sygnałów chorobowych pozwalają skutecznie zadbać o zdrowie dziecka i uniknąć niepotrzebnych powikłań.
Ospa wietrzna – swędząca wysypka, której trudno nie zauważyć
Ospa wietrzna to jedna z najczęstszych chorób zakaźnych u dzieci. Wywołuje ją wirus ospy wietrznej i półpaśca (VZV), który bardzo łatwo przenosi się drogą kropelkową. Objawy zaczynają się zwykle od gorączki, bólu głowy i ogólnego rozdrażnienia, a następnie pojawia się charakterystyczna wysypka – najpierw czerwone plamki, które przekształcają się w grudki, pęcherzyki i strupki. Zmiany obejmują całe ciało, także skórę głowy, jamę ustną i okolice intymne.
Wysypka zwykle bardzo swędzi, co może prowadzić do rozdrapania i nadkażenia bakteryjnego. Dziecko z ospą nie powinno chodzić do żłobka, przedszkola ani szkoły, by nie zarażać innych. Choroba zazwyczaj przebiega łagodnie, ale może być groźna u niemowląt i osób z obniżoną odpornością. Warto pamiętać, że dostępna jest skuteczna szczepionka przeciwko ospie, którą można podać już po ukończeniu pierwszego roku życia.
Szkarlatyna – groźna infekcja z malinowym językiem
Szkarlatyna (płonica) to bakteryjna choroba wywoływana przez paciorkowce grupy A. Często występuje wśród dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym. Pierwsze objawy to wysoka gorączka, ból gardła i trudności z przełykaniem. Na języku pojawia się biały nalot, który po kilku dniach ustępuje, odsłaniając tzw. „malinowy język”.
Typowym objawem szkarlatyny jest także drobna, szorstka wysypka – zaczyna się od klatki piersiowej i szyi, a potem rozprzestrzenia się na resztę ciała. W przeciwieństwie do ospy, nie tworzy pęcherzyków. Leczenie wymaga zastosowania antybiotyku (najczęściej penicyliny) przez około 10 dni. Nieleczona szkarlatyna może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak gorączka reumatyczna czy zapalenie nerek. Dlatego tak ważna jest szybka diagnoza i ścisłe przestrzeganie zaleceń lekarskich.
Rumień zakaźny – „choroba spoliczkowanego dziecka”
Rumień zakaźny to wirusowa choroba wieku dziecięcego wywoływana przez parwowirusa B19. Najczęściej dotyczy dzieci w wieku od 4 do 12 lat i objawia się charakterystycznym rumieniem na policzkach – stąd potoczna nazwa „choroba spoliczkowanego dziecka”. W kolejnych dniach wysypka może pojawić się również na ramionach, pośladkach i nogach, przybierając koronkowy wygląd.
Często występuje niewysoka gorączka, osłabienie, bóle mięśni i głowy. Choć objawy są zazwyczaj łagodne, wirus może być groźny dla kobiet w ciąży oraz osób z niedoborem odporności. Leczenie jest objawowe – odpoczynek, nawodnienie i ewentualnie leki przeciwgorączkowe. Choroba zwykle ustępuje samoistnie w ciągu 7–10 dni, ale dziecko powinno zostać w domu do ustąpienia ostrych objawów.
Angina paciorkowcowa – ostry ból gardła z wysoką gorączką
Angina bakteryjna, czyli ostre zapalenie gardła wywołane przez paciorkowce, to jedna z najczęstszych przyczyn wizyt dzieci u lekarza. Objawia się nagłym bólem gardła, gorączką powyżej 38°C, powiększeniem migdałków i węzłów chłonnych szyi. W gardle widać często białe naloty, a przełykanie staje się bolesne. Dzieci są rozdrażnione, mogą odmawiać jedzenia i picia.
W odróżnieniu od wirusowego zapalenia gardła, angina bakteryjna wymaga leczenia antybiotykami – zazwyczaj penicyliną lub amoksycyliną. Objawy ustępują po 2–3 dniach od rozpoczęcia leczenia, ale kurację należy kontynuować przez cały zalecony okres (zwykle 10 dni), by uniknąć powikłań. Nieleczona angina może prowadzić do groźnych konsekwencji – w tym gorączki reumatycznej, zapalenia stawów lub nerek.
Zapalenie ucha środkowego – częsty problem u najmłodszych
Zapalenie ucha środkowego to częsta infekcja u dzieci, szczególnie poniżej 5. roku życia. Zwykle pojawia się jako powikłanie po przeziębieniu lub infekcji górnych dróg oddechowych. Objawia się bólem ucha (często nasilającym się w nocy), gorączką, rozdrażnieniem, a u niemowląt także trudnościami z karmieniem i snem. Starsze dzieci mogą skarżyć się na uczucie zatkania ucha lub pogorszenie słuchu.
W niektórych przypadkach z ucha może wyciekać wydzielina – to znak, że doszło do pęknięcia błony bębenkowej. Leczenie zależy od przyczyny – infekcje wirusowe leczy się objawowo, a bakteryjne wymagają antybiotykoterapii. Wskazane jest również stosowanie leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych. Nawracające zapalenia ucha mogą prowadzić do przewlekłego niedosłuchu, dlatego każde podejrzenie choroby powinno być skonsultowane z pediatrą lub laryngologiem.
Podsumowanie
Rozpoznanie chorób wieku dziecięcego wymaga czujności i znajomości typowych objawów. Choć wiele z nich przebiega łagodnie i ustępuje samoistnie, niektóre – jak szkarlatyna czy angina – wymagają szybkiego leczenia, by uniknąć groźnych powikłań. Rodzice powinni reagować na wszelkie niepokojące zmiany w zachowaniu dziecka, zwłaszcza jeśli towarzyszy im gorączka, wysypka, ból czy wydzielina z ucha. Kluczową rolę odgrywa tu współpraca z lekarzem pediatrą oraz profilaktyka – w tym szczepienia ochronne, higiena i zdrowy tryb życia. Dobrze poinformowany rodzic to bezpieczniejsze dziecko.
Jerzy